تحلیل و بررسی موسیقی از منظر تئودور آدورنو و دلالت‎های آن در تعلیم و تربیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه تهران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ و فلسفه، دانشگاه تهران

چکیده

رابطه میان موسیقی و تعلیم ‏و تربیت از یونان باستان تا امروز در میان فلاسفه و متفکران مطرح بوده‏است و برخی مستقیم و برخی به طور غیرمستقیم به آن پرداخته‎اند. آدورنو یکی از این فیلسوفان است که با رویکردی جدید-فرهنگی- موسیقی و تعلیم و تربیت را نقد نموده و به چالش می‎کشد. در این پژوهش، با استفاده از دو روش تحلیل مفهومی و استنتاجی به بررسی موسیقی از منظر آدورنو و استخراج دلالت‏های تربیتی آن اقدام شده‏است. اهداف این پژوهش عبارت‏اند از: تبیین فلسفه موسیقی از نظر آدورنو، تبیین اهداف موسیقی در تعلیم ‏و تربیت از منظر آدورنو، اصول معطوف به موسیقی در تربیت براساس نظر آدورنو و امکان‏های استفاده از دیدگاه‏های آدورنو در تعلیم‏ و تربیت ایران.
یافته‏های پژوهش در قلمرو فلسفه موسیقی حاکی از آنند که آدورنو ضمن پرداختن به مسائلی از جمله ساختار موسیقایی، تمایز موسیقی عامه‏پسند با موسیقی فاخر، ارتباط موسیقی و جامعه، موسیقی و زبان، کل و جزء در موسیقی،  موسیقی را نه پدیده‏ای سرگرم کننده بلکه پدیده‏ای با ویژگی زبانی، شناختی، ایدئولوژیک و آگاهی‏بخش می‏داند که قادر است انسان را در رهایی از سلطه فرهنگ و صنعت یاری کند. با توجه به این نگاه آدورنو به موسیقی، اهداف پرورش عقل عملی و ایجاد شناخت و آگاهی، پرورش قضاوت و پرورش نیروی نقد اجتماعی و فرهنگی(تفکر انتقادی)، پیشگیری از سرخوردگی انسان به‏وسیله سلطه  فرهنگ  و صنعت، پرورش حس زیبایی‏شناختی دانش‏آموزان(تربیت زیبایی‏شناختی) و به تبع آن اصول عقلانیت و اندیشه‏ورزی، عملکرد انتقادی اجتماعی موسیقی، رهایی‏بخشی و فهم موسیقی استنباط شده‏اند.. سرانجام جنبه‏های استفاده از دیدگاه موسیقیایی آدورنو در تعلیم‏ و تربیت ایران ذکر می‏شوند.
رابطه میان موسیقی و تعلیم ‏و تربیت از یونان باستان تا امروز در میان فلاسفه و متفکران مطرح بوده‏است و برخی مستقیم و برخی به طور غیرمستقیم به آن پرداخته‎اند. آدورنو یکی از این فیلسوفان است که با رویکردی جدید-فرهنگی- موسیقی و تعلیم و تربیت را نقد نموده و به چالش می‎کشد. در این پژوهش، با استفاده از دو روش تحلیل مفهومی و استنتاجی به بررسی موسیقی از منظر آدورنو و استخراج دلالت‏های تربیتی آن اقدام شده‏است. اهداف این پژوهش عبارت‏اند از: تبیین فلسفه موسیقی از نظر آدورنو، تبیین اهداف موسیقی در تعلیم ‏و تربیت از منظر آدورنو، اصول معطوف به موسیقی در تربیت براساس نظر آدورنو و امکان‏های استفاده از دیدگاه‏های آدورنو در تعلیم‏ و تربیت ایران.
یافته‏های پژوهش در قلمرو فلسفه موسیقی حاکی از آنند که آدورنو ضمن پرداختن به مسائلی از جمله ساختار موسیقایی، تمایز موسیقی عامه‏پسند با موسیقی فاخر، ارتباط موسیقی و جامعه، موسیقی و زبان، کل و جزء در موسیقی،  موسیقی را نه پدیده‏ای سرگرم کننده بلکه پدیده‏ای با ویژگی زبانی، شناختی، ایدئولوژیک و آگاهی‏بخش می‏داند که قادر است انسان را در رهایی از سلطه فرهنگ و صنعت یاری کند. با توجه به این نگاه آدورنو به موسیقی، اهداف پرورش عقل عملی و ایجاد شناخت و آگاهی، پرورش قضاوت و پرورش نیروی نقد اجتماعی و فرهنگی(تفکر انتقادی)، پیشگیری از سرخوردگی انسان به‏وسیله سلطه  فرهنگ  و صنعت، پرورش حس زیبایی‏شناختی دانش‏آموزان(تربیت زیبایی‏شناختی) و به تبع آن اصول عقلانیت و اندیشه‏ورزی، عملکرد انتقادی اجتماعی موسیقی، رهایی‏بخشی و فهم موسیقی استنباط شده‏اند.. سرانجام جنبه‏های استفاده از دیدگاه موسیقیایی آدورنو در تعلیم‏ و تربیت ایران ذکر می‏شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis Music from the Perspective of “Theodor Adorno” and Its Implications in Education

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Zibakalam Mofrad 1
  • Afzal Sadat Hosseini 1
  • Ali Asoudeh 2
چکیده [English]

The relationship between "music" and "education" has been debated explicitly and implicitly among ancient  Greek philosophers and thinkers  up to now . "Adorno" is one of the philosophers of the new approach known as "cultural" which criticizes music and education. In this study, using deductive methods and conceptual analysis music from the perspective of "Theodor Adorno" discussed and Its implications in education  analyzed. The objectives of this study are:  explaining "Adorno's philosophy of music", explaining the goals of music education from the perspective of "Adorno", explaining the objectives of music  in education from the perspective of "Adorno", the principles focus on music education  according to "Adorno" and the Possibilities of using   "Adorno's views"   regard to  education in "Iran".
Research  in the realm of the music  philosophy suggest that "Adorno" addresses issues such as the "structure of music", “differentiation of popular music with  rich music", the relationship between "music and society", "music and language", "the whole  and  components"  and  considers  music   as  a linguistic, cognitive, ideological and insightful phenomenon  not   amusing  which can help people in getting rid of the domination of culture and industry.
According to "Adorno’s  view" about music, implications  for education  are :  practical wisdom breeding, knowledge and awareness creating,  judgment breeding, social and cultural critique fostering  (critical thinking), Prevention of human frustration with the domination of culture and industry, students' sense of aesthetic fostering (aesthetic education), Consequently, the principles of rationality and thinking, Social critical performance of music, emancipator  music and grasp of music . Finally the musical aspects of Adorno's views For Iran’s education are listed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Philosophy of Music
  • Education
  • Goals and Principles
  • "Adorno"