تأملی بر نظریه انتقادی در تعلیم‎وتربیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره دکتری فلسفه تعلیم وتربیت دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشیار دانشگاه شاهد

چکیده

نظریه انتقادی، از پرنفوذترین نظریه‌های معاصر در تعلیم ‎ و تربیت بوده که به انتقاد شدید از مدارس و اجتماع پرداخته‏است‏‏. این نظریه مفروضات خود را از مکاتب پست مدرنیسم، اگزیستانسیالیسم، نئومارکسیم و فمنیسم گرفته‏است‏‏.
 د‌ر این مقاله کوشش شد‌ه‏است‏‏ معنا، خاستگاه و روند تکامل این نظریه به‏عنوان یکی از جنبش‌های تأثیرگذار د‌ر حوزه فلسفه تعلیم‎ و تربیت به اجمال و با تأکید بر دیدگاه بنیانگذاران معروف مکتب فرانکفورت ازجمله هورکهایمر، ماکوزه، اپل، مک لارن و ژیرو معرفی گرد‌د‌.
پژوهش حاضر با هدف واکاوی نظریه انتقادی و تأثیرات آن بر تعلیم و تربیت به انجام رسیده‏است‏‏. پرسش‏های پژوهش عبارت‏اند ‏‏از: الف) ویژگی‏ها و مؤلفه‏های نظریه انتقادی کدامند؟ ب) نظریه انتقادی چه تأثیراتی بر تعلیم و تربیت داشته‏است‏‏؟ ج) چه نقدهایی بر نظریه انتقادی در تعلیم و تربیت واردشده‏است‏؟
 در این پژوهش از روش تحلیل مفهومی استفاده شده. یافته‏های حاصل از پاسخ به پرسش نخست نشان می‌دهد که نظریه انتقادی به طور عمده بر انتقاد از جنبه‌های مختلف زندگی اجتماعی شامل: ایدئولوژی، فرهنگ، تکنولوژی، نظریه‌های مارکسیتی و جامعه‏شناسی و نظریه معرفت‏شناختی اثباتی مبتنی می‌باشد. یافته‌های حاصل از پاسخ به پرسش دوم نشان می‏دهد که طرفداران نظریه انتقادی در تعلیم و تربیت به تحلیل و بررسی نظام تعلیم‏ و تربیت درون ساختار جامعه می‌پردازند. آن‏ها  مدرسه و عناصر آن بخصوص برنامه‏درسی و معلم را فراتر از حیطه آکادمیک، و دارای نقش‏های مهم سیاسی، اقتصادی،اجتماعی و تربیتی می‏دانند.
یافته‏های حاصل از پاسخ به پرسش سوم نشان می‏دهد که نظریه انتقادی با نقدهای از جمله: سیاسی‏کردن بیش از حد فضاهای آموزشی؛ دور کردن نظام‏ آموزشی از هدف اصلی خویش یعنی پرورش عقلانی شاگردان است؛ نگاه انقلابی به ایجاد تغییرات به جای نگاه تدریجی و بیان واژه‏ها و اصطلاحات شعاری و دور از واقعیت مواجه بوده‏است‏‏. هر یک از این موارد، در متن مقاله با تفصیل بیشتری بیان شده‏اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Review Over Critical Thory in Education

نویسندگان [English]

  • Ali Sohbatlo 1
  • Mohammadhasan Mirzamohammadi 2
چکیده [English]

 "Critical Theory", the most influential contemporary theories in education, is in sharp criticism  toward schools and society. This theory  has taken its assumptions from  Postmodernism, Existentialism, Neo-Marxism and Feminism  approaches.
In this article, critical theory  meaning , its origin and  evolution as one of the most influential movements in the field of philosophy of education in brief and with emphasis on the perspective of the famous founders of the Frankfurt School, including Max Horkheimer, Herbert Marcuse, Michael Apple,  Peter McLaren and Henry Giroux would be introduced. This study aimed to explore critical theory and its implications for education. The research questions are: a) What are the features and components of critical theory? b) What are the impacts of  critical theory on education? c) What  are the criticism toward  critical theory in  the educational  realm”?
In this study,  with conceptual analysis method, the findings related to the first question shows that Critical Theory is mainly based on the criticism  toward various aspects of social life, including ideology, culture, and technology, Marxist theory and sociology , and positivistic epistemological theory. The results of the second question suggests that critical pedagogy theorists with analyzing the educational system within the structure of society considering  school and its elements such as curriculum and teacher beyond the academic  scope having  major political, economic, social and educational  roles.  The findings related to the third question shows  criticism toward critical theory including excessive politicization of educational spaces,  off access educational system from the  intellectual breeding of students  as a main purpose. Concerning  revolutionary changes rather than gradual , unrealistic and slogan expressed words and  terms. etc that each of these items have been described in more detail in the text.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Critical Theory. Frankfurt School
  • Education System